آئین نامه دوره مهارتهای دانشگاهی:

مقدمه:

یکی از مسائل رایج اعضای هیئت علمی در شروع کار به عنوان هیئت علمی نداشتن فرصت فراگیری و تمرین توانمندیها و مهارتهای مورد نیاز در نقش جدید یعنی فعالیت بعنوان هیئت علمی است. بدیهی است که تنها داشتن مدرک تحصیلات تکمیلی (کارشناسی ارشد، دکترای تخصصی و ... ) که بعنوان یکی از شرایط اصلی عضویت هیئت علمی مطرح است، براي ايفاي نقش موثر آنان به عنوان عضو هيئت علمي كافي نيست زيرا گذراندن دوره تحصيلات تكميلي تنها دانش و مهارت  هر فرد را در رشته علمی و تخصصی معینی گواهی مینماید. در حالیکه برای ایفای نقش واقعی بعنوان عضو هیئت علمی دانشها و مهارتهای دیگری نیز مورد نیاز است. که لازمه توفیق هر عضو هیئت علمی بشمار رفته ولی در طی تحصیلات تخصصی زمینه کافی برای شکل گیری و ارتقاء آنان معمولاً فراهم نیست.

آنچه كه موفقيت هر عضو هيئت علمي را در هر رشته تخصصي به ثمر مي‌رساند علاوه بر توانمندي تخصصي دارا بودن آندسته توانايي هاي بين رشته‌اي يا دانشگاهي است كه اصطلاحاً به عنوان فرا توانمندي )  ( Metacompetencyاز آن ياد مي‌شود، براساس مطالعات انجام شده از هر عضو هیئت علمی انتظار توانمندی و ایفای نقش در حیطه های زیر میرود :

الف) حیطه آموزشی

1.  برنامه ریزی آموزشی

2.  سازماندهی و مدیریت دوره آموزشی

3.  تهیه منابع و راهنماهای آموزشی

4.  تدریس نظری در گروه بزرگ و کوچک

5.  تدریس عملی و بالینی

6.  الگوی آموزشی وعلمی

7.  الگوی اخلاقی و حرفه ای

8.  راهنمایی و تسهیل یادگیری

9.  ارزیابی فراگیران

10.     ارزشیابی برنامه آموزشی

ب ) حیطه پژوهش

1.  نیازسنجی و شناسایی اولویت های پژوهشی رشته خود

2.  تهیه و تدوین طرح پژوهشی

3.  اجرای طرحهای پژوهشی

4.  انتشار و بازخورد نتایج پژوهشها

5.  بکارگیری موثر شواهد

ج) ارائه خدمات بهداشتی و درمانی

که در این زمینه بر حسب رشته تخصصی مربوطه هر عضوهیئت در دوره تحصیلات عمومی و تکمیلی بطور معمول مهارتهای مورد نیاز را کسب کرده است.

هدف کلی:

تدوین دوره مهارتهای دانشگاهی برای پاسخگویی و بهبود توانمندی اعضای هیئت علمی در شروع خدمات دانشگاهی در زمینه مهارتهای آموزشی، پژوهشی و مدیریتی مورد نیاز برای ایفای نقش موثر بعنوان هیئت علمی است.

اهداف اختصاصی دوره:

انتظار میرود اعضای هیئت علمی در پایان دوره بتوانند:

1. برای دوره های آموزشی، واحدهای درسی و جلسات آموزشی با استفاده از روشهای نوین و بکارگیری اصول برنامه ریزی برنامه آموزشی طراحی نمایند.

2.  یک دوره آموزشی را سازماندهی و به نحو موثر مدیریت نمایند.

3.  منابع و راهنماهاي آموزشي را طراحي و تهيه نمايد.

4.  از روشهاي صحيح تدريس نظري استفاده نمايد.

5.  از روشهاي صحيح تدريس عملي استفاده نمايد.

6.  از روشهاي صحيح تدريس باليني در عرصه‌ها استفاده نمايد. 

7.  از روشهاي صحيح تدريس در جامعه استفاده نمايد.

8.  فراگيران خود را با روشهاي صحيح راهنمايي و تسهيل كننده يادگيري آنها باشد.

9.  از روشهاي صحيح و متناسب با اهداف، ارزيابي فراگيران را اجرا نمايد.

10.     برنامه‌هاي آموزشي را با روشهاي استاندارد ارزشيابي نمايد.

استراتژي هاي اجرائي برنامه آموزشي

راهبرد كلي آموزش اين دوره براساس رويكرد آموزش بزرگسالان و با بكارگيري شيوه آموزش نيمه حضوري و بر اساس ضرورتها و رويكردهاي زير خواهد بود

رويكردها و راهبردهاي آموزشي زير در ارائه اين دوره به كار گرفته خواهد شد

·     ارائه دروس بصورت فراگير محور

·     ارائه به روش حل مساٴله

·     ارائه به روش بحث گروهي

·     ارائه دروس با تقويت تفكر انتقادي

·     موظف نمودن فراگيران به فعاليت پژوهشي و نگارش يافته هاي علمي و پژوهشي در رابطه با هر درس

·     بهره‌گيري از آموزش مبتني بر بهترين شواهد (BEME)

·     آموزش با بكارگيري مباني جامعه‌نگر

·     تقويت روشهاي خودآموزي و يادگيري مادام‌العمر

·     محوريت وظايف و نقش‌هاي اعضاي هيئت علمي و كارشناسان

 ضرورت برگزاري  دوره آموزشي به روش نيمه حضوري:

تا مدتها آموزش رشته‌هاي مختلف وابسته به روشهاي سنتي و متكي به منابع نوشتاري و انساني نسبتا محدود و وقت‌گير، بود كه مرور منابع و دستيابي به آخرين يافته‌هاي علمي با دشواريها و موانع بزرگي همراه و اساتيد بيشتر در نقش منابع اصلي انتقال معلومات جديد آنهم از طريق سخنرانيهاي طولاني ظاهر مي‌شدند. با ورود به عصر الكترونيك و فناوري نوين و امكان دستيابي به حجم عظيمي از اطلاعات و همچنين با ميسر شدن آموزش چند رسانه‌اي، موسسات آموزشي و پژوهشي و مدرسان و محققان مواجه با يك مرحله گذر سريع از نقش‌هاي گذشته به نقش‌هاي جديد و از ابزار محدود به ابزار متنوع ياددهي و يادگيري، شده‌اند.

در حال حاضر ما ناگزير از ورود به عصر يادگيري و ياددهي الكترونيكي و آموزش از راه دور هستيم. اما شرط استفاده بهينه و كارآمد از چنين ابزاري، استفاده هوشمندانه و بجا از آن و احتراز از كاستي‌ها و زيانهاي احتمالي بكارگيري نابجا يا شتاب زده آن مي‌باشد.  آموزش حضوري و آموزش غيرحضوري هر كدام داراي مزايا و معايب و كاربردهايي هستند كه بهيچ وجه نمي‌توانيم منكر آنها بوده و يا از جنبه‌هاي مثبت و موارد كاربرد آن غفلت كنيم. آموزش نيمه حضوري راهكاري است كه در آن سعي مي‌شود از مزاياي هر دو روش حضوري و غيرحضوري بهره گرفته و با بهره‌گيري بموقع از روش آموزش و ارزيابي حضوري بر كاستي‌هاي روش غير حضوري فايق آيد.

در جدول زير سعي شده است سه روش فوق از جنبه‌هاي اساسي يك برنامه آموزشي با يكديگر مقايسه شود.

جدول مقايسه روشهاي آموزش حضوري، غيرحضوري و نيمه حضوري

بنابراين با توجه به مشكلات و محدوديت‌هاي عمده هر دو روش حضوري يا غيرحضوري صرف، روش نيمه‌حضوري با بكارگيري امكانات و مزاياي يادگيري الكترونيكي و غيرحضوري، يك راهكار يا روش مكمل آموزشهاي فوق است نه جايگزين آنها.

در اين روش فقط در مدت كوتاه و مقاطع خاص و بنا به ضرورت از روش حضوري استفاده مي‌شود تا بتواند:

1. محدوديت روش غيرحضوري را در يادگيري برخي حيطه‌هاي مهارتي و رفتاري پوشش دهد.
2. از صحت گزارشها و ارزيابي‌هاي فردي دانشجو اطمينان حاصل شود.
3. امكان ارزيابي جنبه‌هاي نگرشي، رفتاري و مهارتي دانشجو را فراهم سازد.

محتواي آموزشي دوره:

دوره مهارتهاي دانشگاهي اعضاي هيئت علمي بصورت نيمه حضوري طبق جدول زير اجرا می شود:

 کارگاههای محوری :

این کارگاهها به منظور تعیین حداقل مهارتهای مورد نیاز اعضای هیأت علمی در زمینه آموزش علوم پزشکی بشرح زیر تعیین و به تصویب هیأت رئیسه دانشگاه رسیده است :

عناوین كارگاهها:

·         برنامه ريزي درسي 1و 2 : ) کلیات و چرخه تدوین کوریکولوم) و ( طرح درس و طرح دوره )

·         کارگاه روشها و فنون تدريس1تا6: (گروه بزرگ و تدریس آزمایشگاهی)،( گروه کوچک)،( PBL )،( گزارش صبحگاهی) ، ( تدریس بالینی و سرپایی)

·         ارزیابی پیشرفت تحصیلی 1و2 :( آزمونهای کتبی و چهارگزینه ای) ( آزمونهای عملی و سایر روشهای نوین ارزیابی)

·         ارزیابی صلاحیتهای بالینی 1و2: ( OSCE ، DOPS ، (PMP )ارزیابی 360 درجه، Minicex ، (Portfolio

 فرایند برگزاری و صدور گواهی کارگاههای محوری :

1- هریک از اعضای هیأت علمی متقاضی ارتقا و یا شرکت در کارگاهها ابتدا با کسب موافقت گروه آموزشی مربوطه ، فرم ثبت نام در کارگاههای مورد نیاز را تکمیل و به گروه آموزش پزشکی در مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی تحویل می نمایند .

2-  ارزیابی و صدور گواهی کارگاهها منوط به عوامل زیر خواهد بود :

• شرکت فعال در کارگاههای فعلی یا قبلی این مرکز

• تدوین و ارائه پروژه هاو سایر تکالیف عملی کارگاهها نظیر طرح درس یا دوره آموزشی ، طراحی آزمون ، برگزاری و تحلیل سئوالات یک درس منتخب ، تدوین طرح ارزشیابی و .....

• کسب نمره قبولی در ارزیابی کارگاهها

3- گواهی حضور در کارگاهها که اعضای هیأت علمی در سالهای اخیر گذرانده اند نیز با توجه به شرایط فوق ارزیابی میشود .